فهم متن در افق تاریخى آن

author

  • سید حیدر علوی نژاد
Abstract:

 دلایل لزوم فهم متن با توجه به افق تاریخى عصر نزول و دیدگاه ابوزید در این زمینه مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. نظرگاه‌هاى گوناگونى در بهره‌گیرى از هرمنوتیک وجود دارد. برخى استفاده از هرمنوتیک را نمى‌پذیرند. شمارى مانند ابوزید تنها راه صحیح فهم متن را بهره جستن از هرمنوتیک مى‌دانند و بعضى چون حسن حنفى تکیه بر منطقه عقل خالص و تحلیل تجربه‌هاى مشترک انسانى را پیشنهاد مى‌دهد و تقلید همه جانبه از هرمنوتیک و تعصب کورکورانه بر میراث گذشته را نمى‌پذیرد. پیش‌فرض مهم فهم قرآن، آسمانى بودن آن است. آسمانى بودن قرآن معانى چندى در خود دارد: قرآن مولود فرهنگ عصر نزول نیست، مطالب و معارف نادرست در آن وجود ندارد، معارف قرآن فراتر از درک مردم عصر نزول است و آیات قرآن فهم‌پذیر است. آنان که فهم متن در افق تاریخى آن را ضرورى مى‌دانند، دلایلى عرضه مى‌دارند: 1. تحول معنایى زبان، 2. تأثیر شگرف اسباب نزول در فهم بهینه آیات، 3. تأثیر فرهنگ بر زبان به عنوان یکى از عناصر مهم فرهنگ، 4. ناظر بودن آیات به فرهنگ زمان نزول آیات، 5. متأثر شدن قرآن از فرهنگ جاهلى و 6. لزوم جداسازى احکام مطلق از فرمانهاى حکومتى.  در نگاه ابوزید قراءت متن در افق تاریخى آن به معناى دریافت تفاسیر معاصران متن نیست چنان که قراءت متن در افق تاریخى تنها نظر داشتن به اسباب نزول، نسخ و حقایق تاریخى عصر نزول نمى‌باشد. ابوزید از زبان‌شناسى و هرمنوتیک بهره مى‌برد. او در زبان‌شناسى وامدار سوسور است و در هرمنوتیک معتقد به هرمنوتیک گادامر. فهم نظرگاه ابوزید وابسته به پیش‌فرض‌هاى او است. مهم‌ترین پیش‌فرض ابوزید آن است که متن قرآن فرآورده‌اى فرهنگى است. پس قرآن پیش از نزول وجود نداشته است. در نتیجه‌گیرى از معنى و دلالت سه سطح افق تاریخى متن، افق تاریخى مفسّر و مغزاى متن باید شناخته شود. ابوزید از سه جریان عمده در رابطه با قرآن سخن مى‌گوید و هر سه جریان گسست از متن قرآن، جریان تقلید، جریان التقاطى را نقد مى‌کند و در نتیجه‌گیرى خواستار تغییر شرایط علمى مى‌شود. پیامدهاى دیدگاه ابوزید عبارتند از: تحلیل وحى، اعتقاد به انسانى شدن قرآن پس از نزول بر قلب پیامبر، نسبى خواندن فهم پیامبر از قرآن، تعدد قراءات قرآن، انکار وجود ازلى قرآن، سلب حق تشریع از پیامبر، اعتقاد به اینکه رابطه انسان با خدا آزادى است نه بندگى، انکار وجود جن و اینکه قرآن براى سازش با فرهنگ زمانه، نزول وجود جن را پذیرفته است، به پرسش گرفتن اجراء حدود و احکام اسلامى مانند جزیه. به باور نویسنده هر یک از پیامدهاى نظریه ابوزید درخور نقد و بررسى است و نادرستى آن قابل اثبات است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

افق فهم در آینه فهم افق

گادامر فهم را واقعه‌ای می‌داند که در اثر امتزاج افق مفسر و افق متن پدید می‌آید. در نگاه گادامر، فهم پیوندی بنیادین با مفهوم افق دارد ودر واقع افق در فراشد فهم نقطه کانونی است. افق در نظر نیچه مفهومی محدودکننده است که فراروی از آن ممکن نیست. هوسرل اما توجه خود را بیشتر بر جنبه بسط‌دهی و گشودگی افق معطوف داشته است؛ افق همة‌ داده‌های همراهی است که به طور بی‌واسطه در شهود داده نشده است ولی در ادراک...

full text

افق فهم در آینه فهم افق

گادامر فهم را واقعه ای می داند که در اثر امتزاج افق مفسر و افق متن پدید می آید. در نگاه گادامر، فهم پیوندی بنیادین با مفهوم افق دارد ودر واقع افق در فراشد فهم نقطه کانونی است. افق در نظر نیچه مفهومی محدودکننده است که فراروی از آن ممکن نیست. هوسرل اما توجه خود را بیشتر بر جنبه بسط دهی و گشودگی افق معطوف داشته است؛ افق همة داده های همراهی است که به طور بی واسطه در شهود داده نشده است ولی در ادراک ...

full text

اصول نقد متن حدیث و فهم آن در بحارالانوار

علامه مجلسی به عنوان یکی از برجسته‌ترین محدثان امامیه که به گردآوری بزرگترین دائرة المعارف حدیث شیعه موفق گردیده است، علاوه بر احیای نسخه‌های در حال اضمحلال حدیث و طبقه‌بندی بدیع احادیث، به شرح و تفسیر متون حدیث پرداخت و تا حدی مشکلات اخبار را حل کرد. اصولی که مجلسی در فقه‌الحدیث از آن بهره برده است به عنوان الگویی در نقد و فهم حدیث از اهمیتی به‌سزا برخوردار است. در این مقاله سعی شده است اصول ...

full text

هرمنوتیک و فهم متن

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.

full text

معنی‏ شناسی و فهم متن

 ریشه‌شناسى آراء زبان‌شناسى و معنى‌شناسى ابوزید و ایزوتسو است. معنى‌شناسى که گونه‌هاى چندى دارد، زیربناى تفکر ابوزید است. ایزوتسو نیز آن را در خدمت فهم قرآن قرار داده و بر پایه آن ادعا دارد که قرآن خود باید مفسّر خود باشد. معنى‌شناسى به دو گونه است، یکى گویاى نسبیت درکها و دیگرى از همسانى درکها خبر مى‌دهد. نویسنده، پس از یادآورى اصول گفت و گو در قرآن و به فراموشى سپرده شدن آنها در حوزه قرآن پژوه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 21-22

pages  178- 217

publication date 2000-07-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023